Bel fıtığı, bel omurları arasındaki disklerin bir parçasının omurilik kanalına doğru uzanmasıdır. Bu durum sinir köklerinin sıkışmasına yol açarak belden bacaklara yayılan ağrıya neden olur.

Bel fıtığı, tıp dilinde lomber disk hernisi olarak adlandırılır ve omurlar arasında yer alan disklerin yıpranması sonucu ortaya çıkar. Diskler omurgaya esneklik kazandırır ve adeta bir amortisör görevi görür. Ancak disk yapısının bozulması veya yırtılmasıyla birlikte sinir köklerine baskı oluşur. Bu baskı bel ağrısı ve bacaklara yayılan ağrı (siyatik) şeklinde kendini gösterir.

Her yaş grubunda görülebilmesine karşın en çok 20-50 yaş aralığında ortaya çıkar. İleri yaşlarda ise disk dejenerasyonu ve omurgadaki diğer yıpranma belirtileri ile birlikte görülme olasılığı artar. Genellikle önce bel ağrısı ile başlar, ilerleyen süreçte bu ağrı bacaklara kadar uzanır. Bu durum toplumda sıkça siyatik olarak bilinir.

Bel Fıtığı Belirtileri Nelerdir?

  • Bel bölgesinde şiddetli ve sürekli ağrı
  • Ağrının kalça ve bacaklara yayılması
  • Bacaklarda uyuşma, karıncalanma ve yanma hissi
  • Kas güçsüzlüğü
  • Yürürken zorlanma
  • İleri vakalarda idrar ve büyük tuvalet kontrolünde sorunlar

Bel fıtığının belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Özellikle bacaklara vuran ağrı ve kas güçsüzlüğü, bel fıtığının en dikkat çeken bulgularıdır.

Bel Fıtığı Teşhisi Nasıl Konulur?

Eğer yukarıdaki şikayetler mevcutsa mutlaka bir omurga cerrahisi uzmanına başvurulmalıdır. Bel fıtığı teşhisinde kullanılan yöntemler şunlardır:

  • MR (Manyetik Rezonans): Bel fıtığının teşhisinde en güvenilir görüntüleme yöntemidir. Fıtığın yeri, büyüklüğü ve sinirler üzerindeki etkisi ayrıntılı olarak görülebilir.
  • Röntgen: Omurga dizilimi ve hareket açıklığını değerlendirmek için kullanılır. Hareketli röntgenler, belin farklı pozisyonlardaki durumunu ortaya koyar.
  • Bilgisayarlı Tomografi (BT): MR çekilemeyen hastalarda alternatif olarak kullanılabilir.
  • Fizik muayene: Doktorun yaptığı nörolojik muayene, kas gücü, refleksler ve duyu kaybı gibi bulgular teşhiste yol göstericidir.

Bel Fıtığında Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Her bel fıtığı vakasında cerrahi tedavi gerekmez. Çoğu hasta ameliyatsız yöntemlerle tedavi edilebilir. Uygulanan başlıca yöntemler şunlardır:

  • İstirahat: Bel fıtığı başlangıç evresinde kısa süreli istirahat faydalı olabilir.
  • Ağrı kesici ve kas gevşetici ilaçlar: Şikayetlerin hafiflemesine yardımcı olur.
  • Fizik tedavi: Profesyonel egzersizler, sıcak-soğuk uygulamalar ve elektroterapi yöntemleri ile kaslar güçlendirilir, sinir basısı azaltılır.
  • Enjeksiyonlar: Bel bölgesine yapılan kortizon enjeksiyonları sinir basısını ve iltihabı azaltabilir. Ancak yan etkileri nedeniyle sık uygulanması önerilmez.
  • Yaşam tarzı düzenlemeleri: Doğru oturma ve yatma pozisyonları, düzenli egzersiz ve kilo kontrolü tedavinin önemli parçalarıdır.

Bel Fıtığında Ameliyat Ne Zaman Gerekir?

Aşağıdaki durumlarda cerrahi tedavi zorunlu hale gelebilir:

  • Ameliyatsız tedavilere rağmen geçmeyen şiddetli ağrı
  • Bacak kaslarında belirgin güçsüzlük
  • İdrar ve büyük tuvalet kontrolünde bozulma
  • Parmak uçlarında ya da topuklar üzerinde yürüyememe

Bel Fıtığı Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Bel fıtığı ameliyatı genellikle mikrocerrahi veya endoskopik teknikler ile yapılır. Bu yöntemlerde çok küçük kesilerden girilerek fıtıklaşan disk parçası çıkarılır. Avantajları arasında daha az ağrı, kısa hastanede kalış süresi ve hızlı iyileşme yer alır.

Nadiren, bazı ileri vakalarda enstrüman kullanımı yani omurganın vidalar veya plaklarla sabitlenmesi gerekebilir. Hangi tekniğin uygun olduğuna omurga cerrahı, hastanın MR bulgularına ve klinik şikayetlerine göre karar verir.

Bel Fıtığından Korunma Yolları

Bel fıtığını önlemek için alınabilecek bazı basit ama etkili önlemler vardır:

  • Düzenli egzersiz yaparak bel ve karın kaslarını güçlendirmek
  • Ağır yükleri doğru pozisyonda kaldırmak
  • Uzun süre aynı pozisyonda oturmaktan kaçınmak
  • Ergonomik sandalye ve yatak kullanmak
  • Fazla kilolardan kurtulmak
  • Sigara kullanımından uzak durmak (disk sağlığını olumsuz etkiler)

Bel fıtığı, günlük yaşamı ciddi şekilde etkileyebilen ancak doğru teşhis ve tedavi ile kontrol altına alınabilen bir rahatsızlıktır. Her hastada cerrahiye gerek yoktur; birçok kişi ilaç, fizik tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile sağlığına kavuşabilir. Ancak bacaklarda güç kaybı, idrar kontrolünde bozulma gibi ciddi belirtiler varsa vakit kaybetmeden bir uzmana başvurmak gerekir.

Unutmayın, erken teşhis ve uygun tedavi ile bel fıtığının yol açabileceği kalıcı hasarlar engellenebilir.